เป็นสัตว์ที่มีรูปร่างกลมใหญ่ และมีปากกว้างมาก เขี้ยวล่างยาวโค้งเป็นอาวุธสำคัญประจำตัว สังกตเห็นเส้นขนได้บริเวณรอบปาก และใกล้กับปลายหาง ส่วนลำตัวเมื่อมองดูแล้วคล้ายกับไม่มีขน แต่ที่จริงแล้วลำตัวของฮิปโปโปเตมัส มีขนเส้นที่เล็กมาก ๆ และกระจายอยู่ห่าง ๆ กัน หนังหนามีต่อมเมือก ต่อมใต้ผิวหนังจะผลิตเมือกเหลวออกมา เมื่อโดนแสงแดดจะค่อย ๆ กลายเป็นสีแดงอ่อนคล้ายเลือด มีประโยชน์เพื่อป้องกันอันตรายจากแสงแดดและป้องกันการติดเชื้อ

พบในทวีปแอฟริกา ทางด้านตะวันตก ตะวันออก และทางใต้ ของทวีป

อยู่รวมกันเป็นฝูง ปกติอาศัยอยู่ในน้ำตามบริเวณน้ำนิ่งหรือน้ำไหลเอื่อย ๆ ในช่วงเวลากลางวัน และขึ้นบกมาหากินตอนกลางคืน ปกติไม่ดุ แต่ในช่วงผสมพันธุ์ตัวผู้จะต่อสู้กันอย่างดุร้าย จะดุเวลาตกใจหรือได้รับบาดเจ็บ และแม่ลูกอ่อนจะดุมาก ดำน้ำเก่ง สามารถเดินท่องอยู่ใต้น้ำได้